hvor finne husmannskontrakter etc

[Erik Hov]

Bare lurer på hvor en evt finner husmannskontrakter eller utskillelser av plasser fra gardene på 1700-1900 tallet?? og også i hvilken grad slike finnes i det hele tatt??.
mvh Erik

[Paul Johan Hals]

Her er rette stedet, etter min mening. http://digitalarkivet.arkivverket.no/fi ... 5B%5D=PBOK

Mvh Paul

[Ivar Ståle Ertesvåg]

Bare lurer på hvor en evt finner husmannskontrakter eller utskillelser av plasser fra gardene på 1700-1900 tallet?? og også i hvilken grad slike finnes i det hele tatt??.
mvh Erik

1700-1999 er eit ganske vidt tidsrom....
Dersom du snevrar inn tid og stad, kan det vere mogeleg å gje eit presist svar.

Praksisen kan ha variert frå område til område, særleg på 1700-talet og tidleg 1800-tal.

Frå eit visst tidspunkt på 1700-talet byrja sorenskrivaren å føre inn alle tinglyste dokument i ein protokoll for seg - panteboka. Før det kunne dei vere førte inn i tingboka, eller berre refererte i tingboka.
Panteregister er register for å finne fram til dokument i panteboka. Dei kom litt etter pantebøkene.

Det vart innført eit krav om tinglysing av husmannskontrakter (plass-setlar) ein gong på 1700-talet, men det vart ikkje alltid (kanskje ofte ikkje) gjort.
Når det er gjort, finn du dei gjerne i personalpanteregisteret (ikkje real-registeret).

Når ein plass vart skyldsett - dvs. vart oppmålt og verdivurdert og fekk eige bruksnummer, og brukaren fekk bygselsetel på bruket (evt. kjøpte det). Men då var det ikkje ein "plass" lenger.
Utskiljinga/skyldsetjinga vart notert i realregisteret, og (i nyare tid - midten av 1800-talet) det
nye bruket fekk si eiga side i registeret.

[Erik Hov]

Ja jeg kan snevre inn!.
Dette gjelder Snertingdal/Biri i Oppland og tidsrommet ca 1800 til 1930 ganske vidt tidsrom enda da....

Prøver å finne ut hvem som bodde når på de ulike husmannsplassene under en gard i Snertingdal ,men det er ikke alltid like lett. som regel bodde det jo folk på plassene før de evt ble kjøpt eller husmannen ble selveier av plassen.
Navnene på de som bodde der kan en vel alltids finne i kirkebøkene ,men der står det jo som regel bare gardsnavnet og "eie" etter ,så man får jo ikke navnet på plassen.
Har funnet ut når plassene ble utskilt fra garden ,men siden det allerede bodde folk der må det jo ha blitt etablert som husmannsplass før.

Men hva er forskjellen på personal og realregisteret?

[Ivar Ståle Ertesvåg]

"real-" har med fast eigedom å gjere.
Realregisteret vil innehalde notat om skjøte, deling/utskiljing, obligasjonar (lånebrev) med pant i jordeigedomen, ymse rettar/plikter som følgjer eigedomen (t.d. kårbrev)
- og ofte (iallfall utpå 1800-t) bygselbrev på matrikulert eigedom.

Personal-registeret inneheld "alt anna". Bygselbrev var avslutta når bygslaren (og evt. kona) gjekk bort, og kan såleis kallast personlege. (Men det var ein overgang til å sjå det som eit hefte på garden.) Lån med pant i husa på eit bruk eller ein plass var også personlege (hus kunne flyttast).

Dersom du leitar litt i registera (personal- og real-) for det aktuelle området, finn du sannsynlegvis ut korleis sorenskrivaren har ført plass-setlar. (Det er rimeleg å tru at han var konsekvent og førte alle plass-setlar i det same registeret. Evt. at han konsekvent ikkje førte inn slikt... )

[Erik Hov]

hvor finner jeg de to forskjellige real og personal? skjøter ,delinger og lånebrev og sånn har jeg allerede funnet....
http://digitalarkivet.arkivverket.no/fi ... 5B%5D=PBOK

hva med personalregister da?

[Ivar Ståle Ertesvåg]

Eg kjenner ikkje til området og kva slag endringar som har vore i sorenskriveri og tinglag.
Det finst rimelegvis nokon som kjenner dei lokale tilhøva.

Til dømes Sunnmøre vart delt i Nordre Sunnmøre og Søre Sunnmøre kring 1800.
Det var sams register for kvart sorenskriveri fram til 1848, då det vart laga realregister for kvart tinglag. Men personalregisteret var sams for heile sorenskriveriet etter dette.


Eit døme frå Toten her: http://www.arkivverket.no/URN:tl_read?i ... dx_side=-7
På høgre sida er det ført inn iallfall 8 plass-setlar frå 1837.
(ja ... det er "feil" tinglag - men likevel same sorenskrivar)

.... det tyder på at du kan leite i realpanteregisteret.

Eg finn eit personalpanteregister for Biri (register nr. 58), men det byrjar først i 1856.

[Erik Hov]

takk for all hjelp. Skal ta å se gjennom registrene å se hva jeg finner.
mvh Erik