Susanna Henriksdatter Rytter f ca 1695

[Magnar Husby]

I dette skiftet etter Dorothea Catharina Hansdotter Tausan gift Rytter/Røg er ei av arvingane dottera Susanna, gift Mechelborg:
https://media.digitalarkivet.no/sk20090202660669
Men kva for ein Mechelborg var ho gift med? Det kjem ikkje fram i skiftet, og eg finn heller ikkje tydelege spor i andre kjelder. (Hans Hyldbakk har ikkje denne dottera med i Heimar i Stangvik bind 1. Derimot har han ein son Hans, som ikkje er nemnt i skiftet).
Er det ellers nokon som har funne data om broren Henrik Henrikson som var i Nederland?

[Astrid Mollan]

Har du sjekket her?
http://sedak.ikamr.no/2014/sed0060-etc/ ... x.html#113

[Magnar Husby]

Takk for tipset! Men har ikkje funne noko til no. Anna enn eit namn Anna Susanna som såg ut til å vere kona til ein Mechelborg. Men ingen nærare data.

[Tore Kristiansen]

Ved søk på navnet hennes på nb.no (jeg måtte forsøke flere varianter av Mechelburg) fikk jeg et treff i Romsdals fattige og nødlidende almue av Bjørn Austigard, 1990:
https://www.nb.no/items/c7482dec97de8e1c3825c3a2f3893bdb?page=107&searchText=Mechelborg
på side 107 i et register over folk med slektsnavn.

Mechelborg, Andreas son til Jakob og Susanna Mechelborg, budde på Jekthaugen, Bud, 29, 89.

På de to sidene ser det ut til at Anders Mechelborg var husmann i Bud.

Disse tre står ikke nevnt på sidene til Moldeglimt under personer M.

Men siden det var Romsdal som var leteområdet, var det enkelt å finne skiftet etter Jakob Mechelborg i Eidsvåg i 1768.
Romsdal, Skifteprotokoll nr. 9 (1761-1773), folio 449a. Arvingene var enka Susanne og 7 barn.

[Tore Kristiansen]

Og i Nessetboka bind 2, side 350 under Gjestgivergården i Eidsvåg står det om Jakob og Susanna.

Men der kalles Susanna for Todal.

[Tore Kristiansen]

Hos ETC står det om Jakob Mechelborg på Gjestgivergården i Eidsvåg her...
Astrid lenket jo til ETC-materialet tidligere.

Der står det at enka Susanna blev tatt i pleie hos sin svigersønn kjøpmann Christopher Mühlenphort i Kristiansund, men døde bare 2 år efter sin mann.

I oversikta over døde i kirkeboka for Kristiansund står det under året 1770
Den 21ste Novbr Døde Enchen Sussanna Thodal sl. Jacob Mechelborg 83-7-12

[Tore Kristiansen]

Og da blir jo spørsmålet

Er dette den samme som i skiftet i ytre Stangvik? Har presten i Kristiansund skrevet feil slektsnavn på henne?

Kanskje kilder i Nesset kan gi svar på det?

[Magnar Husby]

Takk for innspela! Eg har vore innom denne Susanne Thodal gift med Jacob Mechelborg frå Kvalvåg fleire gonger og meinte eg hadde grunnlag for å konkludere med at ho var ei anna Susanne enn Susanne Henriksdotter (dessverre utan å notere noko om kvifor). Men no er eg ikkje så sikker lenger. Så eg kjem til å sjå om eg finn grunnlag for anna konklusjonar. Eg innbiller meg at familien var nemnt i det lange skiftet etter Ellen Henriksdotter Rytter al Mad. Teilgaard i Kristiansund i 1758, men fann ikkje att det når eg no såg etter som snarast.

https://www.digitalarkivet.no/sk20090204690162

[Magnar Husby]

Ho er kalla Thodal hos Hyldbakk i Tingvoll 1 under Kvalvåg og.

[Magnar Husby]

Det er ikkje nemnt noko anna i Nesset 2 under Eidsvåg enn at kona heitte Susanna Todal. Og Roaldseth viser til Tingvoll 1 og Kvalvåg.

[Tore Kristiansen]

Det er litt rart at Susanna ikke står i Rytterboka, for på side 31 er det under Henrik Henriksson Rytter som havnet i Holland, ei henvisning til skiftet i 1754. Så forfatteren må ha lest det. Det er litt merkelig at Susanna da ikke er nevnt i boka.

Det er tydelig at forfatteren også har lest skiftet i 1758, siden det nok er der at hun har funnet navnet til enka til Henrik Henriksson Rytter i Amsterdam.

Jeg har sett i ekstraskatten for 1762 i Nesset. Manntallet er fint, siden navnet på konene også står, og med farsnavn.
Men jeg fant ikke Jakob og Susanna i ekstraskattmanntallet i Nesset. Ingen steder.
På Eidsvåggarden står Nils Møller og kona Karen Fabech som husmenn med fire tjenestefolk. Det er vel gjestgivergården: RA, Rentekammeret inntil 1814, Reviderte regnskaper, Fogderegnskap Romsdal, Ekstraskatten 1762-1763, Nesset prestegjeld, s. 28.

Da har kanskje Jakob og Susanna allerede dratt til noen av barna sine? Kanskje de står i ekstraskattmanntallet et sted, og kanskje vi kan finne farsnavnet til Susanna, kona til Jakob Mechelborg der?

[Magnar Husby]

Roaldset skriv side 351 i Nesset 2 at Jakob Jakobson Mechelborg gjekk frå gjestgjevariet "utan at vi kan seie for sikkert kva tid det skjedde". Det må med andre ord ha skjedd før skiftet i 1768. Og om neste gjestgjevaren, Nils Møller, står det at ein ikkje veit når han begynte. (Men han var laugverge for Susanna i skiftet.)

Ellers kan nemnast at da Marcus Mechelborg kom til Øksendal i midten av 1780-åra, så vart personar frå familien fleire gonger fadrar i dåpenar til barna til vertshuseigarsonen Nils Nilsson Rytter jr f i Stangvik ca 1768. Det kan jo vere eit indisium på at det var slektssamband. Marcus Mechelborg var son til Kristen Jakobson Mechelborg, bror til Jakob Jakobson i Eidsvåg. Viss Susanna Thodal eigentleg er den same som Susanna Henriksdotter Rytter, så var dei nær i familie. Men det var dei jo likevel, for stemora til Jakob og Kristen ovanfor, Kirstine Hansdotter Tausan, var søster til Dorothea Catharina Hansdotter som skiftet nemner som mor til Susanna Mechelborg.

[Magnar Husby]

Nils Møller på gjestgjevariet i Eidsvågen synest å vere denne personen frå Veøy/Vestnes/Molde:

http://moldeglimt.no/moldefolk/personer ... niels.html

Men eg ser ikkje at det finst nokon spor i dei data som er nemnde her. Men kanskje det indikerer at Jakob og Susanna oppheldt seg i Molde ei stund før Jakob døydde. Kvar det vart av barna til Jakob og Susanna blir vel no eit viktig spørsmål kanskje. Dei var nok vaksne på dette tidspunktet dei fleste av dei.

[Magnar Husby]

Ved nærare studium av skiftet etter Jacob Johanson Mechelberg f 1698 https://www.digitalarkivet.no/sk20090129660476
ser det ut til å vere berre 1 av sønene, Johan, som framleis lever. Hans Jacobson gifta seg med ei Marit Olsdotter Myren i Bud prestegjeld i 1753:
https://www.digitalarkivet.no/kb20070911680329
og fekk ei dotter med henne same året. Nettet påstår han døydde 1766, men det har eg ikkje funne. Og finn ikkje noko skifte etter han.
Har sett etter skifte etter brørne, men har ikkje funne dette.

Så lite som det ligg føre om denne familien, må ein tru at Jacob og Susanna, viss ho var ei Henriksdotter Rytter, vart gifte i Stangvik?, der kyrkjebøkene brann opp. Og at borna vart fødde i Nesset, der vi ikkje har kyrkjebøker før ca. 1750.

[Tore Kristiansen]

Ja, men hun kan jo allikevel være nevnt i noen kilder med farsnavn og kanskje med slektsnavn også?

Jeg har sett på de fem dåpene til Anne Elisabeth Mechelborgs barn i Kristiansund med Christopher Mühlenphort, men foreldrene hennes var ikke faddere ved noen av dem.

De gardpartene som Jakob eide, var det arv fra hans side, eller kom noe fra konas side?
Kan det stå noe når han selger disse gardpartene om kona, eller navn på kona? F.eks. at han selger gardparten med tillatelse fra kona si?

[Magnar Husby]

Ja, eg trur nok det kan vere noko å finne gjennom undersøkjing av eigedomstransaksjonane. Men eg har ikkje mykje erfaring med det, og det vil ta meg ein god del tid å finne ut av. Far til Susanna, Henrik Henrikson Rytter f 1655 døydde 1711, og skiftet etter han var ifølgje Hyldbakk 7. august 1713. Men skiftemateriale frå perioden 1693 til 1713 ligg ikkje ute på nett så langt eg kan sjå, så kva Susanne evt. arva er ikkje tilgjengeleg i den samanhengen. Men både stefar hennar, Johan Røg, og svogeren Rasmus Teilgård dreiv jo med aktiv utløysing av alle arvingar til Ryttergodset, så det kan vel finnast noko i spora deira. Og i å gå etter eigedomstransaksjonane til Jacob Johanson Mechelborg i Eidsvåg.

[Tore Kristiansen]

Trolovelsen til Hans Jakobsen Mechelborg, Dom 20. Trin.
Bud, Ministerialbok 1739-1766, Kronologisk liste 1753, Side 50

Og neste hendelse i kirkeboka, torsdag 19. oktober er trolovelsen til klokker Neklas Jakobsen Mechelborg, ungkarl.

Det er vel sønnen Claus i skiftet?
I dette bladet fra Bud og Hustad Menighetsråd, Kyrkjelydane ved Hustadvika, 1989
http://www.stellamaris.no/kyrkjelydane.pdf står det på side 27 ei oversikt over klokkere i Hustad. Og der står Neklas som nummer 2. På side 28 står han som nummer 10 i klokkerne i Bud: Neclas Jakobsen Mechelborg, født ca. 1728 død på Berset 1763. Han var klokker fra 1752 til 1763.

Og Andreas Jakobsen vet vi fra boka Romsdals nødlidende... havnet på Jekthaugen i Bud.

Siden broren, klokkeren, døde på Berset, var det kanskje han som ble gift i 1761 som Andreas Jakobsen Berset? Lyst til ekteskap på høyresida, Almindelig Bededag:Bud, Ministerialbok 1739-1766, Kronologisk liste 1761, Side 109

Skiftet etter klokkeren ble holdt i 1766 på Berset, og det var dundrende fallitt: Romsdal skifteprotokoll nr. 9 (1761-1773), folio 348b. Der hadde en Andreas Jakobsen utestående lønn. Det var kanskje broren? Svogeren Christopher Mühlenphort var både kreditor og kjøpte ting på auksjonen.

[Magnar Husby]

Det var ikkje mykje å finne under odelsrettserklæringane til Rytter-godset, som det finst dokument om frå Hans Henrikson Rytter, Johan Røg, Rasmus Teilgård og Jens Tausan Rytter i
SAT, Nordmøre sorenskriveri, 2/2Ca/L0002: Pantebok nr. B, 1712-1731, s. 220, 280 -282. Hans Henrikson Rytter hadde skrive frå seg odelsretten sin til fordel for Rasmus Teilgård den 12 Mar 1722 i Trondheim. Og Hans må ha døydd der i tida mellom dette og fram til odelsrettslysningane til Teilgård og Jens Tausan Rytter på Austråt i 1730. Kva arvingane etter Henrik Henrikson Rytter eigentleg hadde fått i arv kvar for seg kjem ikkje fram i desse dokumenta, og det ser ut til at alle er løyst frå odelsrettane sine på dette tidspunktet utanom dei nemnde.

[Tore Kristiansen]

Jakob Mechelborg ble gravlagt i Nesset.
Nesset, Ministerialbok 1757-1803, Kronologisk liste 1767, Side 53
På venstresida 21. Søndag etter Trinitatis begravet Jacob Mechelborg 75 Aar

[Tore Kristiansen]

Jeg har bladd gjennom panteregistret for Romsdal 1707-1767 uten å finne at Jakob Mechelborg har kjøpt eller solgt noe i Eidsvåg.
Romsdal, Panteregister nr. 1 (1707-1767), Side 1
Årene 1724-1732 mangler, og da var det ikke pantebok
oversikt over pantebøker i Romsdal. Det er heller ikke pantebok i to år fra oktober 1745 til oktober 1747.

Det er tingbøker for disse periodene, og det kan sjølsagt ha stått der.

[Magnar Husby]

I dødsinnførselen til Susanna i Kristiansund i 1770, der ho har fått etternamnet Thodal, er ho oppført som vel 83, nesten 84 år gamal. Men mora til Susanna Rytter i skiftet frå 1754 var gift først i 1690 med Henrik Henrikson Rytter. Viss alderen er rett på Susanna Thodal, er ho altså fødd før dette ekteskapet. Kan Dorothea Catharina Hansdotter Tausan ha hatt eit kort ekteskap med ein Todal (Truleg Rødøy-presteslekt?, for slike oppheldt seg og i Tingvoll desse tider) før ho vart gift med Henrik Henrikson Rytter?

[Magnar Husby]

Hans Hyldbakk, som har sett skiftet etter Henrik Henrikson Rytter, nemner ikkje Susanna Rytter! Kan det vere så enkelt at Susanna ikkje var Henriks dotter, men ei "frilledotter" med ein av prestespirane frå Rødøy med etternamnet Thodal/Todal. Kvifor er ikkje skiftet etter Henrik Henrikson Rytter 1713 tilgjengeleg når nokon tydelegvis har lese det? Og kan DETTE vere grunnen til at Ragna Rytter i sin Rytter-monografi ikkje nemner Susanna, sjølv om ho var anerkjent av mora som arvingen hennar? Ragna Rytter er atskillig kritisk i omtalen av Rasmus Teilgård, men ho har tydelegvis ikkje makta å ta fatt på stoff som det kanskje var lagt slør over. Det er fleire indikasjonar i Ragna Rytters monografi om Rytterslekta som utelatar folk som etterkomarar i Rytterslekta kanskje ikkje ville vedkjenne seg. Ragna Rytter har for eksempel ikkje noko om Dorothea Catharina Nilsdotter Rytter. Ho er nemnt som arving i skiftet etter Dorothea Catharina Nilsdotter Tausan i hennar skifte 1754, eit greitt og oversiktleg skifte og godt leseleg! Men Ragna Rytter nemner i sin Rytter-monografi verken dottera Susanna eller sonedottera Dorothea Catharina Nilsdotter. Faren til den siste hadde jo skandalisert seg sjølv, og Rasmus Teilgård ser ut til å ha sørgd for å slette alle spor. Kan det same ha skjedd når det gjeld Susanna? Ragna Rytter har greidd ut om Nils Nilsen Rytter, sjersant i lange tider og ein person som markerte seg, mellom anna som gjestgjevar på Øksendalsøra (og skandalisert av Hans Hyldbakk og bygdeomtaleni Stangvik) og døydde der. Men ho har ikke funne ut at søstra Dorothea Catharina Nilsdotter også var gift i Øksendalen, med ein vanleg øksendaling, med stor etterslekt. Var det av dei tinga som ikkje skulle omtalast i Rytterslekta? Heller ikkje nemner Ragna Rytter skjebnen til dei andre i denne ungeflokken. Henrik og Anders var utkommanderte til krigen i Holstein og døydde som følgje av det. Både Nils Nilsson og Arnt Nilsson var der og, men dei kom levande attende. Og Arnt viser det seg, var gift og levde i Stangvika på ein plass under Yttergarden utan at Rytter-monografien har fått det med seg. Vidare kan det nemnast at Ragna Rytter følgjer opp dei slektsspora som fører fram til forfattaren og nynorskmannen Henrik Andersson Rytter (Grytnes), men har svært lite om dei andre i denne slekta, mellom anna alle brørne og søstrene til faren. Mellom etterkomarane av dei ein berømt norsk felespelar.

[Tore Kristiansen]

Er du helt sikker på at han har lest skiftet?
Eller er det bare datoen han henviser til?

Datoen for et skifte kan stå i pantebøker og i tingbøkene. Samt at det kan være henvist til skiftet i seinere skifter.

[Magnar Husby]

Nei, når du først gjer meg merksam på det, og eg har sjekka kva Hyldbakk sjølv skriv, så har han kanskje ikkje lese det. Han skriv at Henrik Henrikson døydde 1711, at skiftet vart halde 7 august 1713, at Gidsken With gjorde gjeldskrav på 331 rd og fekk fleire gardar og 1 spann utlagt som pant i garden. Han skriv om skiftet at garden da var utlagt med halvparten til barna og halvparten til enkja. (Det var kona Ellen sin del Rasmus Teilgård rådde over i utgangspunktet, og medan somme av barna var løyst ut av Johan Røgh etter at han gifta seg med enkja, så fekk han ikkje løyst ut Johan Teilgård og kona). Desse opplysningane kan truleg Hyldbakk ha funne også i andre dokument. Men det er likevel litt merkeleg at Hyldbakk slår fast at Henrik berre hadde 6 born og nemner fødselsåret for alle utanom Nils og Gisken, men altså ikkje har med Susanna. Men det går ikkje fram hos Hyldbakk at han har lese skiftet etter Dorothea Catharina Hansdotter Tausan heller, der Susanna er nemnd.

[Tore Kristiansen]

Datoen står blant annet i panteboka: SAT, Nordmøre sorenskriveri, Pantebok nr. B, 1712-1731, folio 92a
I den semja mellom Gidsken With og Rasmus Teilgård i 1721 som Hyldbakk skriver om.

Hyldbakk nevner også flere steder hvor det kan stå. I 1753 da Teilgård kjøper resterende del av Ytre Stangvik fra Johan Røg.
Ei odelslysning på tinget i 1719 fra Rasmus Teilgård.
Alle de gangene Johan Røg løser ut stebarna sine i gardparter i Ytre Stangvik. Det står ikke årstall på disse i bygdeboka.

Og når jeg går gjennom panteboka for å se hvilke gardparter Johan Røg fikk kjøpt fra stebarna sine, ser jeg dette på venstresida om garden Ytre Stangvik som ble tinglyst i Brøske tinglag 25. januar 1715: SAT, Nordmøre sorenskriveri, Panteregister nr. 1, 1692-1750, s. 8

Og da står dette i panteboka her, midt på høyresida: SAT, Nordmøre sorenskriveri, Pantebok nr. B, 1712-1731, folio 28a. Dessverre står det bare navnet på enka og "medarvinger". Ingen navn på barna der altså.

[Magnar Husby]

Takk for innsatsen! Eg har ikkje vore innom panteboka, men sett på fleire dokument der Teilgård er i aktivitet. Og eg har ikkje sett Susanna nemnt. Susanna Rytter er teken med i den nye bygdeboka for Surnadal, men der står ho presentert som eit av barna til Henrik Henrikson. Men det er ikje vist til anna dokumentasjon enn skiftet etter mora (Derimot er Henrik Arntson Rytter og Arnt Arntson Rytter komne med som søner av Arnt Nilson Rytter, som vi har vore innom i ein annan tråd). Eg har vore i kontakt med folk med god kunnskap om Nesset og Molde, men gjestgjevaren Jacob Mechelborg og kona Susanna var lite kjent. Ei søster av Jacob Johanson Mechelborg var gift med Jacob Nissen, og dei arva Herskedalen i Eide, men heller ikkje i den samanhengen har eg funne noko om Susanna. Kanskje er et noko å finne i slekta Mechelborg, og i dokument som kan finnast om sønene Claus (Neklas), Hans og Anders (Andreas) Jacobsøner i Bud?

[Magnar Husby]

Etter ein god del arbeid med å finne spor om kven Susanna Thodal, gift med Jacob Johanson Mechelborg, eigentleg var, og like mykje arbeid med å finne ut kva for ein Mechelborg Susanna Rytter var gift med, må ein førebels berre konkludere: Dei må vere to forskjellige personar, gift med kvar sin Mechelborg.

[Magnar Husby]

https://www.digitalarkivet.no/tl20080924620066
Registerinnførsel om at Hagerup overdreg sin del av Årsund til stesonen Jacob Mechelborg, og handelen er omtala hos Roaldset i Straumsnes bind 2 side 330-331. Jacob Mechelborg selde i 1726 til Ivar Gaas og kjøpte Gjestgjevariet i Eidsvåg og reiste dit "kring" 1727.

[Magnar Husby]

https://www.digitalarkivet.no/tl20080403670181
Her er innførselen i panteboka om overdraginga av Årsund frå Richard Hagerup til Jacob Mechelborg. Her står det at eigedomen vert overdregen til Jacob Mechelborg og hustrue. Han var altså alt gift, ca 23 år gamal eller før dette. Kanskje namnet på kona står når Jacob sel til Ivar Gaas i 1726?

[Magnar Husby]

https://www.digitalarkivet.no/tl20080924620076
https://www.digitalarkivet.no/tl20080403670243
Tekstinnførsel og dokument i panteboka om overdraginga av Årsund frå Jacob Mechelborg. Namnet på kona er framleis ikkje nemnt. Og ellers berre folk frå familien til Jacob Mechelborg.Så ingen gode spor etter Susanna her heller. Men i pantergistrert eg for gjennomm selde Hans Halvorsen Todal eigedom i Aure til Johan Mentzen den 13 januar 1694. Han er kanskje i det minste ein bra farskandidat til Susanna gift med Jacob Mechelborg.